เถาวัลย์เปรียง (Derris scandens) เป็นไม้เถาเลื้อยขนาดใหญ่ในวงศ์ถั่ว มีเปลือกบิดเป็นเกลียว แข็งแรง ทนทาน พบมากตามป่าเบญจพรรณทั่วทุกภาคของไทย นิยมนำส่วนของ “เถาแก่” มาใช้เป็นยาสมุนไพร
สรรพคุณ เถาวัลย์เปรียง
ตามตำรับยาแผนไทย เถาวัลย์เปรียง จะมีสรรพคุณดังนี้
- บรรเทาอาการปวดข้อ ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ
- ลดอักเสบของกล้ามเนื้อและข้อ
- บำรุงเส้นเอ็น แก้เหน็บชา ตะคริว
- ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขัด
- ขับระดูในสตรีหลังคลอด และช่วยให้มดลูกเข้าอู่
โดยส่วนมากมักใช้ในรูปแบบต้มดื่ม คั่วชง หรือเป็นส่วนผสมในตำรับยารักษาอาการปวดเส้น-กล้ามเนื้อ
สารสำคัญใน เถาวัลย์เปรียง
เถาวัลย์เปรียงอุดมไปด้วยสารที่ออกฤทธิ์ทางยา มีดังนี้
- Isoflavones: ช่วยลดอักเสบและคลายกล้ามเนื้อ
- Coumarins, β-sitosterol, lupeol: มีฤทธิ์ต้านอักเสบ ต้านอนุมูลอิสระ
- Phytoestrogen บางชนิด ที่มีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจน (ควรระวังในการใช้ต่อเนื่อง)
งานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ของ เถาวัลย์เปรียง
- การทดลองในสัตว์แสดงให้เห็นว่าเถาวัลย์เปรียงช่วยลดอาการอักเสบและบวมได้ใกล้เคียงกับยา NSAIDs
- การศึกษาทางคลินิกในผู้ป่วยปวดหลังและข้อเข่าเสื่อม พบว่าให้ผลบรรเทาอาการปวดเทียบเท่ายาไอบูโพรเฟน และมีผลข้างเคียงน้อยกว่า
- มีงานวิจัยพบว่าสารสกัดจากเถาวัลย์เปรียงช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในอาสาสมัครสุขภาพดี
รูปแบบผลิตภัณฑ์ของ เถาวัลย์เปรียง ที่มีในตลาด
- ผงเถาแห้ง (สำหรับต้มดื่มหรือดอง)
- แคปซูลผงบด หรือสารสกัดมาตรฐาน
- ยาหม่อง น้ำมันนวด ครีมนวด
- ลูกประคบ อบสมุนไพร
- ถูกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติ ใช้แทนยาแก้ปวดในบางกรณี
ข้อควรระวัง
- ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์
- ผู้มีโรคหัวใจ ความดันสูง หรือใช้ยาประจำควรปรึกษาแพทย์
- อาจกระตุ้นกรดในกระเพาะ ควรรับประทานหลังอาหาร
- หลีกเลี่ยงการใช้ต่อเนื่องเกิน 2 เดือนโดยไม่ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
- อาการข้างเคียงที่อาจพบ: ท้องอืด เวียนศีรษะ ปวดท้องเล็กน้อย
